Το άρθρο που ακολουθεί είναι η συνέντευξη-συζήτηση τής Βενετίας Πιτσιλαδή με το Γιώργο-Απόστολο Στασινάκη, ιδρυτή και πρόεδρο της «∆ιεθνούς Εταιρείας Φίλων του Νίκου Καζαντζάκη», για την εφημερίδα Έγκυρος Ανταποκριτής.

---

Καλημέρα κ. Μανουσάκη από την Διεθνή και όμορφη Γενεύη.

Στέλνω την αγάπη και τις σκέψεις μου στους φίλους του“Έγκυρου Ανταποκριτή”.

Με γνωρίζετε πλέον μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας σας. Στην ωραία συνέντευξη όπου μιλήσαμε για τα βιβλία και συγγραφικά μου σχέδια, καθώς και για το φιλανθρωπικό ανθρωπιστικό,
πολιτιστικό και λογοτεχνικό μου έργο στην Γενεύη.

Μιλήσαμε για του Ελληνικούς Συλλόγους στους οποίους είμαι ενεργό μέλος και υποστηρίζω καθώς και το σπουδαίο έργο το οποίο κάνουμε προωθώντας τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό στο
εξωτερικό.

Σήμερα θα ήθελα να σας μιλήσω για τον αξιόλογο και ξεχωριστό Άνθρωπο αλλά και φίλο τον Γιώργο Στασινάκη, τον οποίο γνωρίζω εδώ και πολλά χρόνια, στην Γενεύη.

Επί 27 χρόνια έχει αφιερώσει με πίστη και αφοσίωση , ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του στην προώθηση σε όλο τον κόσμο του έργου του Νίκου Καζαντζάκη, του μεγάλου Έλληνα , αλλά και οικουμενικού ποιητή, συγγραφέα και στοχαστή.

Τον συνάντησα για να μιλήσω μαζί του γι αυτή τη βαθιά αγάπη.

Και πρώτα από όλα μια μικρή βιογραφική παρουσίαση. Γεννήθηκε στην Καλαμάτα.

Μαθήτευσε στο γαλλικό κολλέγιο « Άγιος Παύλος» στον Πειραιά.

Σπούδασε στην Γαλλία στο Πανεπιστήμιο του Μπορντώ, από όπου αποφοίτησε με πτυχίο νομικών και πολιτικών επιστημών. Σταδιοδρόμησε επαγγελματικά στην Γενεύη, πρώτα ως βοηθός του κοσμήτορα της νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης και στη συνέχεια ως νομικός και διοικητικός σύμβουλος στο CERN (Ευρωπαικός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών). Σε αναγνώριση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του, το Ελληνικό κράτος τον ονόμασε «Πρεσβευτή Ελληνισμού» και η Γαλλική Δημοκρατία «Ιππότη του Εθνικού τάγματος αξίας».

Η πρώτη ερώτηση που του θέτω είναι απλή:

Πως γίνεται ένας νομικός να αφιερώνεται στον Καζαντζάκη; Ποια είναι τα κίνητρα του;

Μου απαντά, υπενθυμίζοντας το ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Πράγματι μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ήταν πολύ ανώμαλη.

Ο Καζαντζάκης είχε αμφισβητηθεί, αλλά και κυνηγηθεί από τους πολιτικούς, εκκλησιαστικούς και ακαδημαϊκούς κύκλους. Η ορθόδοξη εκκλησία είχε ζητήσει από το κράτος να απαγορεύσει τα βιβλία του και είχε αποπειραθεί, ανεπιτυχώς, να τον αφορίσει.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Καζαντζάκης υπήρξε αντικείμενο άγριας εκστρατείας που αποσκοπούσε στο να μην του απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ της λογοτεχνίας. Τα βιβλία του εκδόθηκαν πρώτα στο εξωτερικό, σε μετάφραση και αρκετά αργότερα στην Ελλάδα, όπου άρχισαν να εκδίδονται μόλις μετά το 1954.

Έτσι ο Γιώργος Στασινάκης αναγκάστηκε να διαβάσει όλα τα βιβλία του σε γαλλική μετάφραση. Ήταν γι αυτόν μια μεγάλη ανακάλυψη, ηθική και πνευματική.

Τον εντυπωσίασε καταρχήν το εύρος των γνώσεων του μεγάλου Kρητικού. Είχε μελετήσει και αφομοιώσει τα κείμενα μιας πλειάδας συγγραφέων, ποιητών, φιλοσόφων και πνευματικών αρχηγών από την Αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο, τη Δύση και την Ανατολή.

Κατόρθωσε να φτάσει αυτό το επίπεδο όχι μόνο μέσα από τα διαβάσματα του, αλλά και χάρη στις πολλές περιηγήσεις του στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι κατείχε τέλεια την γαλλική, αγγλική, ισπανική, ιταλική και γερμανική γλώσσα.

Ο Στασινάκης εντυπωσιάστηκε επίσης από την ποιότητα, αλλά και την ποσότητα το έργου του. Πράγματι ο Καζαντζάκης ασχολήθηκε, πράγμα σπάνιο στη διεθνή λογοτεχνία, με όλα τα λογοτεχνικά είδη: μυθιστορήματα, ποίηση, θέατρο, φιλοσοφικά δοκίμια, άρθρα σε εφημερίδες και λογοτεχνικές επιθεωρήσεις, μεταφράσεις, κινηματογραφικά σενάρια, ταξιδιωτικές εντυπώσεις.

Ιδιαίτερα σημάδεψε τον Στασινάκη το βάθος της σκέψης του μεγάλου μας συγγραφέα, που βασιζόταν στις εξής αρχές: προτεραιότητα της ουσίας, δηλαδή των μεγάλων οικουμενικών προβλημάτων που κρύβονται πίσω από τις επιφανειακές λεπτομέρειες της ζωής των ατόμων και των κοινωνιών, αναζήτηση της ελευθερίας, ακολουθώντας μια διαδρομή που περιγράφεται στο βασικό φιλοσοφικό του δοκίμιο, την Ασκητική.

Το 1968, ο Στασινάκης είχε την ευχάριστη έκπληξη να συναντήσει στην Γενεύη την Ελένη, τη δεύτερη σύζυγο του συγγραφέα μας. Του εκμυστηρεύτηκε την ανησυχία της, διότι, έντεκα χρόνια μετά τον θάνατο του συζύγου της, με τα μέτρα μαζικής ενημέρωσης και οι πανεπιστημιακοί κύκλοι δεν έδειχναν να ενδιαφέρονται για τον Καζαντζάκη. Επειδή εκτίμησε το μεγάλο ενδιαφέρον του Στασινάκη για το έργο του συζύγου της, του ζήτησε να ιδρύσει ένα σύλλογο φίλων, κατά τα πρότυπα παρομοίων συλλόγων στην Ευρώπη.

Ήταν μια πολύ τιμητική πρόταση για τον φίλο μας, ο οποίος άρχισε να εργάζεται για την πραγματοποίηση αυτού του σχεδίου. Ύστερα από πολλές προσπάθειες, μερικοί θαυμαστές του Καζαντζάκη συγκεντρώθηκαν, στις 14 Δεκεμβρίου 1988, στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και εκεί, παρουσία της Ελένης και του Γιώργου Ανεμογιάννη, μεγάλου θεατράνθρωπου και ιδρυτή του Μουσείου Ν. Κ. στην Κρήτη, ίδρυσαν τη «Διεθνή Εταιρία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη», ένα πολιτιστικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που είχε σκοπό την προώθηση του έργου του με διάφορους τρόπους.

Εδώ και μερικά χρόνια, η Εταιρεία καθιέρωσε ένα «Διεθνές Βραβείο Νίκου Καζαντζάκη» το 2013, που περιλαμβάνει την βράβευση γραπτών μελετών για την ζωή και το έργο του μεγάλου μας συγγραφέα, καθώς και την βράβευση καλλιτεχνικών δημιουργιών.

Τα βραβεία θα απονεμηθούν τον Οκτώβριο 2016.

Η Εταιρεία αριθμοί σήμερα 6.058 μέλη, κυρίως διανοουμένων, πολλοί από τους οποίους είναι Φιλέλληνες. Τα μέλη της κατοικούν σε 122 χώρες, στις πέντε ηπείρους. Δημοσιεύεται μια ετήσια επιθεώρηση σε γαλλική, ελληνική, αγγλική, ισπανική γλώσσα, με τίτλο «Le Regard Crétois». Πως συγκεκριμενοποιείται αυτή η βαθιά αγάπη του Γιώργου Στασινάκη για τον Καζαντζάκη;

Με τις δεκάδες διαλέξεις που δίνει σε ολόκληρο τον κόσμο. Πράγματι έχει ταξιδέψει μέχρι σήμερα, με δικά του έξοδα, σε 90 χώρες. Πρόσφατα έδωσε διαλέξεις στο Μεξικό, Κόστα Ρίκα, την Αργεντινή, τη Γαλλία και την Ελβετία.Το ερχόμενο φθινόπωρο, θα πάει για πρώτη φορά στην Αιθιοπία και στον Παναμά. Του χρόνου, θα δώσει διαλέξεις σε όλη την Ευρώπη, στον Καναδά, στη Ρωσία, την Κεντρική Ασία και την Άπω Ανατολή.

Τον εντυπωσιάζει πάντα η τόσο καλή υποδοχή του έργου και της σκέψης του Ν.Κ. από τους συμμετέχοντες, ανεξάρτητα από μορφωτικό επίπεδο, θρησκεία η καταγωγή. Αυτό εξηγείται από την επιθυμία τους να ανακαλύψουν νέους πολιτισμούς και να γνωρίσουν αξιόλογους συγγραφείς, ανοιχτούς στον κόσμο.

Αναφέρει μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Πάνω απ όλα το ζωηρό ενδιαφέρον για τον Ν.Κ. των αραβικών και αφρικανικών χωρών. Ο μεγάλος Κρητικός ισχυριζόταν ότι έχει αραβο-αφρικανικές ρίζες, ότι οι πρόγονοι είχαν φτάσει στην Κρήτη από την άλλη μεριά της Μεσογείου. Ήταν προσκολλημένος στους πολιτιστικούς δεσμούς που είχε με αυτή την γωνιά του κόσμου, με την φύση της, με τα μνημεία της, με την ιστορία της. Μιλάει με συγκίνηση για τους Αγίους Τόπους, για την διαμονή του στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, για την επίσκεψη τους στο τζαμί του Ομάρ στην Ιερουσαλήμ, για την έρημο, για τις συναντήσεις του με τους βεδουίνους και τους Αιγύπτιους διανοούμενους.

Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι τοποθετεί την «Ιδανική Πολιτεία» που περιγράφει στο επικό του ποίημα των 33.333 στίχων, την Οδύσσεια, στην Κεντρική Αφρική. Είναι επίσης αξιοσημείωτη η υποδοχή του στη Λατινική Αμερική. Η Εταιρία ανακήρυξε το 2015 στη Λατινική Αμερική «Έτος Καζαντζάκη». Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί επιτυχημένες εκδηλώσεις στην Αργεντινή, τη
Βραζιλία, την Κόστα Ρίκα, το Μεξικό, την Ουρουγουάη και τη Χιλή. Οι επόμενες θα λάβουν χώρα στην Κολομβία, τον Παναμά και την Κούβα.

Στην Κίνα και την Ιαπωνία, εκτιμάται πολύ ο θαυμασμός του για τις χώρες αυτές, για τον πολιτισμό τους και την ιστορία τους που αναφέρει σε ένα μυθιστόρημα του και σε πολλές επιστολές του. Υπενθυμίζεται ότι ήθελε οπωσδήποτε να κάνει το τελευταίο του ταξίδι στην Άπω Ανατολή, λίγο πριν τον θάνατο του. Και μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: τα Άπαντα του έχουν εκδοθεί στα κορεάτικα σε 40 τόμους και τα μελετούν σπουδαστές και καθηγητές.

Όσο για τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την οποία είχε επισκεφτεί επανειλημμένα ο Ν.Κ., ο συνομιλητής μου επισημαίνει ότι το έργο του μελετάται στα πανεπιστήμια και τα μορφωτικά κέντρα. Πάντως ο συνομιλητής μου εκφράζει το παράπονο του για το γεγονός ότι, στην Ευρώπη, τα πανεπιστήμια, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και γενικότερα οι διανοούμενοι δείχνουν τόσο λίγο ενδιαφέρον για το έργο του Ν.Κ..

Θα πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια κυρίως στο ότι η κουλτούρα βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα στη σημερινή Ευρώπη. Και όμως ο Καζαντζάκης είχε τραφεί με την Ευρωπαϊκή κουλτούρα, αγάπησε την πνευματική ζωή της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Αγγλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, παρόλη την κριτική που άσκησε στη γηραιά Ήπειρο για το ρασιοναλισμό της και τις πολιτικές εκτροπές της.

Τι θα έλεγε σήμερα αν έβλεπε σε τι κατάσταση βρίσκεται η γηραιά Ήπειρος;

Ο Στασινάκης εκφράζει την ευχάριστη έκπληξη του για τη στάση των νέων απέναντι στον Καζαντζάκη, η οποία εκδηλώνεται με συνεχή συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις της Εταιρείας, με πρωτότυπες εργασίες, με καλλιτεχνικές δημιουργίες και με την συμμετοχή τους στους διαγωνισμούς που προκηρύσσει η Εταιρία.

Στα ταξίδια του, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει πολλούς Έλληνες που ζουν σε δεκάδες χώρες, στις πέντε Ηπείρους. Προσέρχονται σε μεγάλους αριθμούς στις εκδηλώσει τις Εταιρείας. Θυμάται τις συγκινητικές συναντήσει στο Μπακού, στην Αγία Πετρούπολη, στη Νέα Υόρκη, στο Λος Άντζελες , στο Τορόντο, στη Στοκχόλμη, στη Τασκένδη, στη Μελβούρνη, σε πολλές γερμανικές και γαλλικές πόλεις.

Ο Γιώργος Στασινάκης τελειώνει την συνομιλία μας θυμίζοντας τα λόγια του Καζαντζάκη «Οι Έλληνες όταν ζουν στην ξενιτιά, γίνονται καλύτεροι». Έχοντας συναναστραφεί με τη διεθνή ιντελιγκέντσια, έβρισκε ότι οι Έλληνες «έχουν γεννηθεί άρχοντες» και κατέληγε ότι κάποιοι «θέλουν να γκρεμίσουν την Ελλάδα». Έλεγε συχνά στους επισκέπτες του στην Αντίμπ, όπου έμεινε από το 1948 «Πρέπει να είσαστε περήφανοι που γεννηθήκατε Έλληνες». Ο Γιώργος Στασινάκης έχει το χάρισμα του λόγου, οπότε μας μαγεύει, μας γοητεύει, μας ταξιδεύει με το πάθος και τις γνώσεις του, θα έλεγα ότι είναι μια κινητή εγκυκλοπαίδεια του Νίκου Καζαντζάκη.

Πριν μερικά χρόνια ήταν καλεσμένος από τον «Λογοτεχνικό Κύκλο Βιβλιόφιλων Γενεύης» (στον οποίο είμαι υπεύθυνη του Λογοτεχνικού πάνω από 18 χρόνια), όπου μαζί παρουσιάσαμε το βιβλίο ‘’Άνθρωποι και Υπεράνθρωποι‘’ της Γαλάτειας Καζαντζάκη.

Αγαπημένοι φίλοι αναγνώστες του ‘’ Έγκυρου Ανταποκριτή‘’, δεν σας κρύβω ότι και για μένα ο Νίκος Καζαντζάκης είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας γιατί με αγγίζει βαθιά στην ψυχή η φιλοσοφική του σκέψη και προσέγγιση ζωής.

Διότι βασικός άξονας των βιβλίων του είναι η εσωτερική ελευθερία και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου, η κοινωνική δικαιοσύνη και η τόλμη.

Όπως εκφράζεται στο φιλοσοφικό του όρο ‘’η κρητική ματιά‘’
Να κοιτάζεις άφοβα τον φόβο
Να ζεις την ζωή του θνητού και να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι αθάνατος
Να αγωνίζεσαι για την καταξίωση της ψυχής.

Έτσι και εμείς φίλοι μου ας κοιτάξουμε άφοβα τον φόβο και ας συμπεριφερθούμε σαν να είμαστε αθάνατοι.

Γιατί τελικά μπροστά στην αιωνιότητα, τα προβλήματα, οι πιέσεις και οι απογοητεύσεις, παίρνουν μια άλλη διάσταση.

Ας φιλοσοφήσουμε λοιπόν, με ελπίδα και αισιοδοξία για το μέλλον όσο και αν φαίνεται αυτό δύσκολο στις εποχές που ζούμε, χωρίς να ξεχνάμε την σημαντική υποχρέωση που έχουμε απέναντι στον εαυτό μας, που είναι να τον αγαπάμε και να τον φροντίζουμε, ώστε να μην χάνουμε το θάρρος και τις ψυχικές μας δυνάμεις, γιατί ακριβώς ο καθένας μας είναι μοναδικός και η ζωή
μας αξίζει!

Με φιλικούς χαιρετισμούς
Η παθιασμένη συγγραφέας της Γενεύης
Βενετία Πιτσιλαδή Σούαρτ

Απόσπασμα από την “Αναφορά στον Γκρέκο” του Νίκου Καζαντζάκη

…Θυμούμαι καλά προτού να συμπονέσω τον άνθρωπο, ένιωσα μέσα μου την ντροπή. Ντρεπόμουν να βλέπω τον πόνο του ανθρώπου, κι εγώ να μάχομαι να μετουσιώσω όλη ετούτη τη φρίκη σ’ εφήμερο μάταιο θέαμα. Έλεγα «Δεν είναι αλήθεια, μην παρασυρθείς κι εσύ σαν του απλοϊκούς ανθρώπους και πιστέψεις, πείνα και χορτασμός, χαρά και πόνος ζωή και θάνατος, όλα φαντάσματα!». Το λεγα και το ξανάλεγα, μα όσο κοίταζα τα παιδιά που πεινούσαν και έκλαιγαν και τις γυναίκες με τα βουλιαγμένα μάγουλα και τα μάτια γεμάτα μίσος κα πόνο, η καρδιά μου σιγά σιγά έλιωνε. Παρακολουθούσα με συγκίνηση την απροσδόκητη μέσα μου αλλαγή. Στην αρχή χτύπησε στη καρδιά μου ντροπή, ύστερα η συμπόνια. Άρχισα να νιώθω τον πόνο των άλλων σαν δικό μου πόνο, κι ύστερα ήλθε η αγανάχτηση, κι ύστερα, η δίψα δικαιοσύνης. Κι Απάνω από όλα, η ευθύνη: εγώ φταίω, έλεγα, για όλη την πείνα του κόσμου, γιαόλη την αδικία, εγώ έχω την ευθύνη.